آفرینش انسان از
قطره آبي پست و بي ارزش
خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ *
انسان را از نطفه ي بيارزشي آفريد؛ و سرانجام (او موجودي فصيح، و) مدافع آشکار از خويشتن گرديد.
سوره نحل آیه 4
تفسیر المیزان :
خلق الانسان من نطفة فاذا هو خصيم مبين
مقصود از خلقت انسان، خلقتي است که در نوع انسان جريان مي يابد و آن قرار دادن نسل انسان از نطفه است، پس اگر آدم ابو البشر و عيسي بن مريم (عليهماالسلام) از نطفه خلق نشده اند منافات با اين آيه ندارد.
کلمه (خصيم) صفت مشبه از خصومت است که آن هم به معني جدال است، و اين آيه هر چند ممکن است حمل شود بر اينکه مي خواهد بر بشر منت گذارد که او را از يک قطره آبي پست و بي ارزش بصورت انساني کامل الخلقه و گوينده و خبر دهنده از هر کوچک و بزرگ آفريده، و ليکن از آنجايي که آيات بسياري که در اين معنا در قرآن کريم آمده در مقام بيان بي شرمي و وقاحت بشر است، بهتر اين است که اين آيه را نيز حمل بر همين معنا کرده بگوئيم مي خواهد پرروئي و وقاحت بشر را برساند و او را بر اين بي شرميش توبيخ کند، علاوه بر اين، ذيل آيه قبلي هم که خدا را از شرک مشرکين منزه مي کرد مؤ يد اين احتمال است.
منبع : ترجمة تفسیر الميزان حضرت آیت
الله
علامه طباطبایى (رحمه
الله)
تفسیر نمونه :
انسان را از نطفهي بيارزشي خلق کرد و سرانجام او موجودي فصيح و مدافع آشکار از خويشتن گرديد.
بعد از اشاره به مسألهي آفرينش آسمان و زمين و اسرار بيپايان آنها، سخن از خود انسان ميگويد، انساني که به خودش از هر کس نزديکتر است، ميفرمايد: «انسان را از نطفهي بيارزشي آفريد، اما سرانجام به جائي رسيد که موجودي متفکر و فصيح و بليغ و مدافع از خويشتن و سخنگوي آشکار شد» (خلق الانسان من نطفة فاذا هو خصيم مبين).
«نطفه» در اصل به معني آب کم يا آب صاف است، سپس به قطرات آبي که از طريق «لقاح» سرچشمهي پيدايش انسان ميشود، اطلاق شده است، در حقيقت با اين تعبير ميخواهد عظمت قدرت خدا را مجسم کند که از قطرهي آب بيارزشي چه آفرينش عجيبي کرده است که ميان قوس نزول و صعودي او اينهمه فاصله است.
اين در صورتي است که «خصيم» را به معني «مدافع و بيانگر درون خويش» بدانيم، همانگونه که در آيهي 105 سوره نساء ميخوانيم و لا تکن للخائنين خصيما:
«اي پيامبر مدافع خائنان مباش».
ولي در مقابل اين تفسير که مورد قبول گروهي از مفسران است، تفسير ديگري از سوي جمع ديگري از مفسران اظهار شده است، و آن اينکه «خداوند
انسان را با قدرت کاملهاش از نطفه بيارزش آفريد ولي اين انسان ناسپاس، به مجادله و مخاصمه آشکار در برابر خدا برخاست»
(آيهي 77 سوره يس را گواه بر اين تفسير گرفتهاند).
ولي معني اول صحيحتر به نظر ميرسد زيرا آيات فوق در مقام بيان عظمت آفرينش خدا است و عظمت آنگاه آشکار ميشود که از موجود ظاهرا ناچيزي موجود بسيار پرارزشي بسازد:
در تفسير علي بن ابراهيم نيز چنين ميخوانيم: خلقه من فطرة من ماء منتن فيکون خصيما متکلما بليغا:
«خداوند
انسان را از قطرهي آب بدبوئي آفريد و سرانجام سخنگوي بليغي شد».
منبع : تفسير نمونه مرجع عالیقدر اسلام آیت الله
مكارم شیرازى
در این رابطه :
موضوع : تفسیر سوره نحل آیات 2 تا 4
مفسر : حجت الاسلام قرائتی
مدت زمان : 30 دقیقه و 56 ثانیه
حجم فایل : 3 /5 مگا بایت
فرمت : MP3
نوع فایل : صوتی