هرگز فریاد مزن

در 24 اکتبر 2014 در آیات قرآن به روایت تصویر یک نظر بدهید 2,721 بازدید

هرگز فریاد مزن

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

وَ اقْصِدْ فی مَشْیِکَ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ اْلأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمیرِ *

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر *

(پسرم! ) در راه‌رفتن ، اعتدال را رعایت کن ؛ از صدای خود بکاه (و هرگز فریاد مزن) که زشت‌ترین صداها صدای خران است . *

( سوره لقمان آیه ۱۹ )

In the Name of Allah , the Beneficent , the Merciful

And pursue the right course in your going about and lower your voice ; surely the most hateful of voices is braying of the asses

( Quran – Luqman – ( ۳۱:۱۹))

تفسیر نمونه

( پسرم! ) در راه رفتن اعتدال را رعایت کن، از صدای خود بکاه (و هرگز فریاد مزن) که زشت‏ترین صداها صدای خران است.

در آیه ‏ی بعد دو برنامه‏ ی دیگر اخلاقی را که جنبه‏ ی اثباتی دارد- در برابر دو برنامه گذشته که جنبه نفی داشت- بیان کرده می‏گوید: «پسرم! در راه رفتنت اعتدال را رعایت کن» (واقصد فی مشیک). «و در سخن گفتنت نیز رعایت اعتدال نما و از صدای خود بکاه و فریاد مزن» (واغضض من صوتک) . «چرا که زشت‏ترین صداها صدای خران است»! (ان انکر الاصوات لصوت الحمیر ) .

در واقع در این دو آیه از دو صفت، نهی و به دو صفت، امر شده: «نهی» از «خودبرتربینی» و «خودپسندی»، که یکی سبب می‏شود انسان نسبت به بندگان خدا تکبر کند و دیگری سبب می‏شود که انسان خود را در حد کمال پندارد و در نتیجه درهای تکامل را به روی خود ببندد هر چند خود را با دیگری مقایسه نکند. گرچه این دو صفت غالبا توأمند و ریشه ‏ی مشترک دارند ولی گاه از هم جدا می‏شوند.

و «امر» به رعایت اعتدال در «عمل» و «سخن»، زیرا تکیه روی اعتدال در راه رفتن یا آهنگ صدا در حقیقت به عنوان مثال است.

و به راستی کسی که این صفات چهارگانه را دارد انسان موفق و خوشبخت و پیروزی است، در میان مردم محبوب و در پیشگاه خدا عزیز است.

قابل توجه اینکه ممکن است در محیط زندگی ما صداهائی ناراحت کننده ‏تر از صدای خران باشد (مانند صدای کشیده شدن بعضی از قطعات فلزات به یکدیگر که انسان به هنگام شنیدنش احساس می‏کند، گوشت اندامش فرومی‏ریزد!) ولی بدون شک این صداها جنبه عمومی و همگانی ندارد. بعلاوه ناراحت کننده بودن با زشت‏تر بودن فرق دارد، آنچه به راستی از صداهای معمولی که انسان می‏شنود از همه زشتتر است همان صدای الاغ می‏باشد، که نعره‏ ها و فریادهای مغروران و ابلهان به آن تشبیه شده است.

نه تنها زشتی از نظر بلندی صدا و طرز آن، بلکه گاه به جهت بی‏دلیل بودن، چرا که به گفته بعضی از مفسران صدای حیوانات دیگر غالبا به واسطه نیازی است، اما این حیوان گاهی بی‏جهت و بدون هیچگونه نیاز و بی‏هیچ مقدمه فریاد را وقت و بی‏وقت سر می‏دهد! و شاید به همین دلیل است که در بعضی از روایات نقل شده که هرگاه صدای الاغ بلند می‏شود شیطانی را دیده است. بعضی گفته‏اند فریاد هر حیوانی تسبیح خدا است جز صدای الاغ!

به هر حال از همه این سخنها که بگذریم زشت بودن این صدا از میان صداها نیاز به بحث و گفتگو ندارد. و اگر می‏بینیم در بعضی از روایات که از امام صادق علیه‏السلام نقل شده این آیه به عطسه‏ای که با صوت بلند ادا می‏شود و یا داد و فریاد به هنگام سخن گفتن تفسیر گردیده در حقیقت بیان مصداق روشنی از آن است.

آداب سخن گفتن

در اندرزهای لقمان اشاره‏ای به آداب سخن گفتن شده بود و در اسلام باب وسیعی برای این مسأله گشوده شده، از جمله اینکه: تا سخن گفتن ضرورتی نداشته باشد سکوت از آن بهتر است.

چنانکه در حدیثی از امام صادق علیه‏السلام می‏خوانیم: السکوت راحه للعقل: «سکوت مایه‏ ی آرامش فکر است».

و در حدیثی از امام علی بن موسی‏ الرضا علیه‏السلام آمده است من علامات الفقه: العلم و الحلم و الصمت، ان الصمت باب من ابواب الحکمه: «از نشانه‏ های فهم و عقل، داشتن آگاهی و بردباری و سکوت است، سکوت دری از درهای حکمت است».

ولی البته در روایات دیگر تاکید شده است، «در مواردی که سخن گفتن لازم است مؤمن باید هرگز سکوت نکند» «پیامبران به سخن گفتن دعوت شدند نه به سکوت»، «وسیله‏ ی رسیدن به بهشت و رهائی از دوزخ، سخن گفتن به موقع است».

آداب معاشرت

آنقدر که در روایات اسلامی وسیله پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه اهلبیت علیهم‏السلام به مساله تواضع و حسن خلق و ملاطفت در برخوردها و ترک خشونت در معاشرت، اهمیت داده شده است به کمتر چیزی اهمیت داده شده. بهترین و گویاترین دلیل در این زمینه خود روایات اسلامی است، که نمونه‏ ای از آن را در اینجا از نظر می‏گذرانیم.

شخصی نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد، عرض کرد یا رسول ‏الله او صنی، فکان فیما اوصاه ان قال الق اخاک بوجه منبسط: «مرا سفارش کن، فرمود: برادر مسلمانت را با روی گشاده ملاقات کن».

در حدیث دیگری از پیامبر صلی الله علیه و آله می‏خوانیم: ما یوضع فی میزان امرء یوم القیامه افضل من حسن الخلق!: «در روز قیامت چیزی برتر و بالاتر از حسن خلق در ترازوی عمل کسی نهاده نمی‏شود»!.
در حدیث دیگری از امام صادق علیه‏السلام آمده است: البر و حسن الخلق یعمران الدیار و یزیدان فی الاعمار: «نیکوکاری و حسن خلق، خانه‏ ها را آباد و عمرها را زیاد می‏کند».

و نیز از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده: اکثر ما تلج به امتی الجنه تقوی الله و حسن الخلق: «بیشترین چیزی که سبب می‏شود امت من به خاطر آن وارد بهشت شوند تقوای الهی و حسن خلق است».

در مورد تواضع و فروتنی نیز از علی علیه‏السلام می‏خوانیم: زینه الشریف التواضع: «آرایش انسانهای با شرافت فروتنی است».

و بالاخره در حدیثی از امام صادق علیه‏السلام می‏خوانیم: التواضع اصل کل خیر نفیس و مرتبه رفیعه و لو کان للتواضع لغه یفهمها الخلق لنطق عن حقایق ما فی مخفیات العواقب… و من تواضع لله شرفه الله علی کثیر من عباده… و لیس لله عز و جل عباده یقبلها و یرضاها الا و بابها التواضع: «فروتنی ریشه‏ ی هر خیر و سعادتی است، تواضع مقام والائی است و اگر برای فروتنی زبان و لغتی بود که مردم می‏فهمیدند بسیاری از اسرار نهانی و عاقبت کارها را بیان می‏کرد… کسی که برای خدا فروتنی کند، خدا او را بر بسیاری از بندگانش برتری می‏بخشد… هیچ عبادتی نیست که مقبول درگاه خدا و موجب رضای او باشد مگر اینکه راه ورود آن فروتنی است».