شما اینجا هستید: خانه / انسان و قرآن / آیات قرآن به روایت تصویر / شگفتیهای آفرینش

شگفتیهای آفرینش

شگفتیهای آفرینش

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یُزْجِی سَحاباً ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَیْنَهُ ثُمَّ یَجْعَلُهُ رُکاماً فَتَرَى الْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ وَ یُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِنْ جِبالٍ فِیها مِنْ بَرَدٍ فَیُصِیبُ بِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ یَشاءُ یَکادُ سَنا بَرْقِهِ یَذْهَبُ بِالْأَبْصارِ *

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

آیا ندیدی که خداوند ابرهایی را به آرامی می‏راند، سپس میان آنها پیوند می‏دهد، و بعد آن را متراکم می‏سازد؟! در این حال، دانه‏ های باران را می‏بینی که از لابه‏ لای آن خارج می‏شود؛ و از آسمان از کوه‏هایی که در آن است (ابرهایی که همچون کوه‏ها انباشته شده‏اند) دانه ‏های تگرگ نازل می‏کند، و هر کس را بخواهد بوسیله ی آن زیان می‏رساند، و از هر کس بخواهد این زیان را برطرف می‏کند؛ نزدیک است درخشندگی برق آن (ابرها) چشمها را ببرد! *

« سوره النور آیه ۴۳ »

تفسیر نمونه :

گوشه‏ای دیگر از شگفتیهای آفرینش

باز در این آیات به گوشه‏ی دیگری از شگفتیهای آفرینش و علم و حکمت و عظمتی که ماورای آن نهفته است برخورد می‏کنیم که همه دلائل توحید ذات پاک اویند. باز روی سخن را به پیامبر صلی الله علیه و آله
کرده می‏گوید:

«آیا ندیدی که خداوند ابرهائی را به آرامی میراند، سپس آنها را با هم پیوند می‏دهد و بعد متراکم می‏سازد»؟! (الم تر ان الله یزجی سحابا ثم یولف بینه ثم یجعله رکاما) . «و در این حال دانه‏های باران را می‏بینی که از لابلای ابرها خارج می‏شوند» و بر کوه و دشت و باغ و صحرا فرو می‏بارند (فتری الودق یخرج من خلاله).

«یزجی» از ماده‏ی «ازجاء» به معنی راندن با ملایمت است، راندنی که برای ردیف کردن موجودات پراکنده می‏باشد و این تعبیر دقیقا در مورد ابرها صادق است که هر قطعه‏ای از آن از گوشه‏ای از دریاها برمی‏خیزد، سپس دست قدرت پروردگار آنها را به سوی هم می‏راند و پیوند می‏دهد و متراکم می‏سازد.

«رکام» (بر وزن غلام) به معنی اشیائی است که روی هم متراکم شده‏اند.

و اما «ودق» (بر وزن شرق) به عقیده‏ی بسیاری از مفسران به معنی دانه‏های باران است که از خلال ابرها بیرون می‏آید، ولی به گفته‏ی «راغب» در «مفردات» معنی دیگری نیز دارد و آن ذرات بسیار کوچکی از آب است که به صورت غبار به هنگام نزول باران در فضا پراکنده می‏شود، ولی معنی اول در اینجا مناسبتر است، زیرا آنچه بیشتر نشانه عظمت پروردگار است همان دانه‏های حیاتبخش باران می‏باشد نه آن ذرات غبار مانند آب.

بعلاوه در هر مورد که قرآن مساله ابرها و نزول برکات را از آسمان مطرح کرده به مساله باران اشاره می‏کند.

آری باران است که زمین‏های مرده را زنده می‏کند، لباس حیات در پیکر درختان و گیاهان می‏پوشاند و انسان و حیوانات را سیراب می‏کند.

سپس به یکی دیگر از پدیده‏های شگفت‏انگیز آسمان و ابرها اشاره کرده می‏گوید: «و خدا از آسمان، از کوههائی که در آسمان است، دانه‏های تگرگ نازل می‏کند»
(و ینزل من السماء من جبال فیها من برد). «تگرگهائی که هر کس را بخواهد به وسیله‏ی آن زیان می‏رساند»
شکوفه‏ های درختان، میوه‏ها و زراعتها و حتی گاه حیوانها و انسانها از آسیب آن درامان نیستند (فیصیب به من یشاء).  «و از هر کس بخواهد این عذاب و زیان را برطرف می‏سازد» (و یصرفه عمن یشاء).

آری او است که از یک ابر گاهی باران حیاتبخش نازل می‏کند و گاه با مختصر تغییر آن را مبدل به تگرگهای زیانبار و حتی کشنده می‏کند و این نهایت قدرت و عظمت او را نشان می‏دهد که سود و زیان و مرگ و زندگی انسان را در کنار هم چیده بلکه در دل هم قرار داده است!

و در پایان آیه به یکی دیگر از پدیده‏های آسمانی که از آیات توحید است اشاره کرده می‏گوید: «نزدیک است درخشندگی برق ابرها، چشمهای انسان را ببرد» (یکاد سنا برقه یذهب بالابصار).

ابرهائی که در حقیقت از ذرات «آب» تشکیل شده است به هنگامی که حامل نیروی برق می‏شود، آنچنان «آتشی» از درونش بیرون می‏جهد که برقش چشمها را خیره و رعدش گوشها را از صدای خود پر می‏کند و گاه همه جا را می‏لرزاند، این نیروی عظیم در لابلای این بخار لطیف راستی شگفت‏انگیز است!

پاسخ به یک سؤال

تنها سؤالی که در اینجا باقی می‏ماند این است که این کدام کوه در آسمان است که تگرگها از آن فرومی‏ریزند، در اینجا مفسران بیانات مختلفی دارند:

– بعضی گفته‏اند «جبال» (کوهها) در اینجا جنبه‏ی کنائی دارد، همانگونه که می‏گوئیم کوهی از غذا، یا کوهی از علم، بنابراین مفاد آیه‏ی فوق این است که در واقع کوهی و توده‏ی عظیمی از تگرگ به وسیله‏ی ابرها در دل آسمان به وجود می‏آید و از آنها بخشی در شهر و بخشی در بیابان فرو می‏ریزد و حتی کسانی مورد اصابت آن قرار می‏گیرند.

– بعضی دیگر گفته‏اند منظور از کوهها، توده‏های عظیم ابر است که در عظمت و بزرگی بسان کوه است.

– نویسنده‏ی تفسیر «فی ظلال» در اینجا بیان دیگری دارد که مناسبتر به نظر می‏رسد و آن اینکه توده‏های ابر در وسط آسمان به راستی شبیه کوهها هستند گرچه از طرف پائین به آنها می‏نگریم صافند. اما کسانی که با هواپیما بر فراز ابرها حرکت کرده‏اند غالبا با چشم خود این منظره را دیده‏اند که ابرها از آن سو به کوهها و دره‏ها و پستیها و بلندیهائی می‏مانند که در روی زمین است،

و به تعبیر دیگر سطح بالای ابرها هرگز صاف نیست و همانند سطح زمین دارای ناهمواریهای فراوان است و از این نظر اطلاق نام جبال بر آنها مناسب است .

بر این سخن می‏توان این نکته دقیق را افزود که به عقیده دانشمندان تکون تگرگ در آسمان به این طریق است که دانه‏های باران از ابر جدا می‏شود و در قسمت فوقانی هوا به جبهه سردی برخورد می‏کند و یخ می‏زند، سپس طوفانهای کوبنده‏ای که در آن منطقه حکمفرما است گاهی این دانه‏ها را مجدداً به بالا پرتاب می‏کند و بار دیگر این دانه‏ها به داخل ابرها فرو می‏رود و لایه‏ی دیگری از آب به روی آن می‏نشیند که به هنگام جدا شدن از ابر مجدداً یخ می‏بندد و گاهی این موضوع چندین بار تکرار می‏شود و هر زمان لایه‏ی تازه‏ای روی آن می‏نشیند تا تگرگ به اندازه‏ای درشت شود که دیگر طوفان نتواند آن را به بالا پرتاب کند، اینجا است که راه زمین را به پیش می‏گیرد و فرود می‏آید و یا اینکه طوفان فرومی‏نشیند و بدون مانع به طرف زمین حرکت می‏کند .

با توجه به این مطلب، نکته علمی که در کلمه «جبال» در اینجا نهفته است روشنتر می‏شود، زیرا به وجود آمدن تگرگهای درشت و سنگین در صورتی امکان‏پذیر است که توده‏های ابر متراکم گردند، تا هنگامی که طوفان دانه‏ی یخ زده تگرگ را به میان آن پرتاب می‏کند مقدار بیشتری آب به خود جذب نماید و این تنها در آنجاست که توده‏های ابر بسان کوههای مرتفع در جهت بالا قرار گیرد و منبع قابل ملاحظه‏ای برای تکون تگرگ شود (دقت کنید) .

در اینجا تحلیل دیگری از بعضی از نویسندگان می‏خوانیم که خلاصه آن چنین است:

«در آیات مورد بحث ابرهای بلند صریحاً به کوههائی از یخ اشاره می‏کند و یا به تعبیر دیگر کوههائی که در آن نوعی از یخ وجود دارد و این بسیار جالب است، زیرا بعد از اختراع هواپیما و امکان پروازهای بلند که دید دانش بشر را وسعت بخشید، دانشمندان به ابرهائی متشکل و مستور از سوزنهای یخ رسیدند که درست عنوان کوههائی از یخ بر آنها صادق است و باز هم عجیب است که یکی از دانشمندان شوروی در تشریح ابرهای رگباری طوفانی، چندین بار از آنها به عنوان «کوههای ابر» یا «کوههائی از برف» یاد کرده است و به این ترتیب روشن می‏شود که براستی در آسمان کوههائی از یخ وجود دارد. ۱

تفسیر المیزان :

الم تر ان اللّه یزجی سحابا ثم یولف بینه ثم یجعله رکاما فتری الودق یخرج من خلاله…

کلمه (یزجی) مضارع از مصدر (ازجاء) است که به معنای دفع کردن است. و کلمه (رکام) به معنای متراکم و انباشته بر روی هم است. و کلمه (ودق) به معنای باران، و خلال جمع خلل است، که شکاف در میان دو چیز را گویند.

خطاب در این آیه به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است، البته به عنوان یک شنونده. پس در حقیقت خطاب به هر شنونده ای است و معنایش این است که :

آیا تو و هر بیننده دیگر نمی بینید که خدا با بادها ابرهای متفرق و از هم جدا را می راند، و آنها را با هم جمع می کند، و سپس روی هم انباشته می سازد، پس می بینی که باران از خلال و شکاف آنها بیرون می آید و به زمین می ریزد؟.

(و ینزل من السّماء من جبال فیها من برد فیصیب به من یشاء و یصرفه عن من یشاء یکاد سنا برقه یذهب بالابصار) – کلمه (سماء) به معنای جهت علو، و بالا است، و جمله من جبال فیها بیان همان سماء است. و جبال جمع جبل (کوه) است، و جمله (من برد) بیان جبال است، و کلمه (برد) قطعات یخی (تگرگ) است که از آسمان می آید، و اگر آن را جبال در آسمان خوانده کنایه است از بسیاری و تراکم آن. و کلمه (سنا) (بدون مد) به معنای روشنی است.

این گفتار عطف است بر جمله (یزجی) و معنای آن این است که :

آیا نمی بینی که خدا از آسمان تگرگ متراکم و انبوه نازل می کند، به کوهها و به هر سرزمینی که بخواهد می فرستد، و زراعتها و بستانها را تباه می کند، و چه بسا نفوس و حیوانات را هم هلاک می نماید و از هر کس بخواهد بر می گرداند، و در نتیجه از شر آن ایمن می شود، برف و تگرگی است که روشنی برق آن نزدیک است چشمها را کور سازد.

و این آیه – به طوری که سیاق می رساند – در مقام تعلیل مطلب گذشته است که نور خدا را به مؤمنین اختصاص می داد، و معنایش این است که مساءله مذکور منوط به مشیت خدای تعالی است، همچنان که می بینی که او وقتی بخواهد از آسمان بارانی می فرستد که در آن منافعی برای خود مردم و حیوانات و زراعتها و بستانهای ایشان است و چون بخواهد تگرگی می فرستد که در هر سرزمینی که بخواهد نازل می کند، و از هر سرزمینی که بخواهد شر آن را بر می گرداند.

بحث روایتی

و در روضه کافی به سند خود از مسعده بن صدقه از امام صادق (علیه السلام) از پدرش از امیر مؤمنان (علیه السلام) روایت کرده که رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله) فرمود: خدای تعالی ابرها را غربال باران قرار داد، و ابر تگرگ را آب می کند، تا به هر چیز و هر کس می رسد صدمه نزند، و آنچه به صورت تگرگ و صاعقه می آید عذاب خدا است، که به هر قومی بخواهد می فرستد. ۲

منبع :

  1. تفسیر نمونه ، اثر مرجع عالیقدر اسلام آیت الله مکارم شیرازى
  2. ترجمه تفسیر المیزان حضرت آیت الله علامه طباطبایى (رحمه الله)

مطالب مرتبط :

دریافت فایل صوتی تفسیر آیات ۴۱ تا ۴۵ سوره نور ( مفسر : آقای دکتر محمد علی انصاری )

در همین زمینه:

  1. تگرگ
  2. مراحل شکل گیری ابر و بارش باران و تگرگ
  3. تگرگ و صاعقه

اخبار مرتبط :

  1. خسارت باران و تگرگ در شهرستان دشتی
  2. خسارت ۲ میلیارد تومانی تگرگ به زمینهای کشاورزی شادگان
  3. خسارت تگرگ بر اراضی کشاورزی سردشت زیدون
  4. خسارت ۵۰۰ میلیارد تومانی تگرگ به باغات و مزارع استان
  5. حدود ۸۰ درصد محصولات کشاورزی دو روستای سبزوار در اثر تگرگ خسارت دید
  6. تگرگ و سیل به مزارع کشاورزان اسیری خسارت زد
  7. خسارت تگرگ به مزارع تنباکو در آباد
  8. خسارت ۱۴ میلیاردی تگرگ به زمین های کشاورزی
  9. خسارت شدید تگرگ و باران به کشاورزان جیرفتی
  10. گزارش کامل از خسارت سیل در بهشهر در پی باران و تگرگ شدید
  11. طوفان شدید تگرگ در کلرادو
  12. عذابی از گلوله یخ
  13. بارش تگرگ در شهر نبراسکا
  14. خسارت تگرگ
  15. بارش تگرگ نیم‌ کیلویی در بوشهر!
  16. بارش تگرگ ۱۵ میلیارد تومان به بخش کشاورزی فاریاب خسارت وارد کرد
  17. تگرگهایی به اندازه نصف تخم مرغ!/ خسارت ۱۰۰ میلیاردی به باغات شهریار
  18. خسارت تگرگ به ۲۰۰ هکتار از باغ‌های پسته شهرستان انار

Flash Required

Flash is required to view this media. Download Here.

نظر بدهید

آدرس ایمیلتان منتشر نمیشودگزینه های الزامی ستاره دار شده اند *

*

14 − چهار =

رفتن به بالا