خانه ي عنکبوت

خانه ي عنکبوت

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ

مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِياءَ کَمَثَلِ الْعَنْکَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتاً وَ إِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْکَبُوتِ لَوْ کانُوا يَعْلَمُونَ *

به نام خداوند بخشنده بخشايشگر

مثل کساني که غير از خدا را اولياي خود برگزيدند، مثل عنکبوت است که خانه‏اي براي خود انتخاب کرده؛ در حالي که سست‏ترين خانه‏ها خانه ي عنکبوت است اگر مي‏دانستند . *

( سوره عنکبوت آیه 41 )

In the Name of Allah, the Beneficent, the Merciful

The parable of those who take guardians besides Allah is as the parable of the spider that makes for itself a house ; and most surely the frailest of the houses is the spider’s house did they but know . *

(The Quran- Al-Ankabut-41)

تفسیر نمونه :

کساني که غير از خدا را اولياء خود برگزيدند، همچون عنکبوتند که خانه‏اي براي خود انتخاب کرده و سست‏ترين خانه‏ها خانه عنکبوت است اگر مي‏دانستند!

تکيه‏گاههاي سست همچون لانه عنکبوت!

در آيات گذشته سرنوشت دردناک و غم‏انگيز مشرکان مفسد و مستکبران لجوج و ظالمان بيدادگر و خودخواه بيان شد، به همين تناسب در آيات مورد بحث مثال جالب و گويائي براي کساني که غير خدا را معبود و ولي خود قرار مي‏دهند بيان مي‏کند که هر چه درباره‏ي اين مثال بينديشيم نکات بيشتري از آن، عائدمان مي‏شود.

مي‏فرمايد: «کساني که غير از خدا را ولي و معبود خود برگزيدند، همچون عنکبوتند که خانه‏اي براي خود برگزيده، و سست‏ترين خانه‏ها، خانه‏ي عنکبوت است، اگر مي‏دانستند»!
(مثل الذين اتخذوا من دون اللَّه اولياء کمثل العنکبوت اتخذت بيتاً و ان اوهن البيوت لبيت العنکبوت لو کانوا يعلمون).

چه مثال رسا و جالبي و چه تشبيه گويا و دقيقي؟!

درست دقت کنيد: هر حيوان و حشره‏اي براي خود خانه و لانه‏اي دارد، اما هيچيک از اين خانه‏ها به سستي خانه عنکبوت نيست. اصولا خانه بايد ديوار و سقف و دري داشته باشد، و صاحب آن را از حوادث حفظ کند طعمه و غذا و نيازهاي او را در خود نگاه دارد. بعضي از خانه‏ها سقف ندارند اما لااقل ديواري دارند يا اگر ديوار ندارند سقفي دارند.

اما لانه عنکبوت که از تعدادي تارهاي بسيار نازک ساخته شده نه ديواري دارد، نه سقفي، نه حياطي و نه دري، اينها همه از يک سو. از سوي ديگر مصالح آن بقدري سست و بي‏دوام است که در برابر هيچ حادثه‏اي مقاومت نمي‏کند.

اگر نسيم ملايمي بوزد تار و پودش را درهم مي‏ريزد!

اگر چند قطره باران بر آن ببارد آن را متلاشي مي‏کند!

کمترين شعله آتشي به آن برسد نابودش مي‏سازد.

حتي اگر گرد و غبار بر آن بنشيند پاره پاره مي‏شود و از سقف خانه آويزان مي‏گردد.

معبودهاي دروغين اين گروه نيز نه سودي دارند و نه زياني، نه مشکلي را حل مي‏کنند، و نه در روز بيچارگي پناهگاه کسي هستند.

درست است که اين خانه براي عنکبوت با آن پاهاي بلند و طولانيش هم مرکز استراحت است و هم در و دکان و دامي براي صيد حشرات و تحصيل غذا. ولي در مقايسه با خانه‏هاي حيوانات و حشرات ديگر بي‏نهايت سست و بي‏دوام است.

کساني که غير خدا را تکيه‏گاه خود قرار دهند تکيه آنها بر تار عنکبوت است. آنها که غير از خدا را معبود خويش برگزينند تکيه آنها بر تار عنکبوت است تخت و تاج فرعونها، اموال بي‏حساب قارونها، قصرها و گنج‏هاي شاهان، همه مانند تارهاي عنکبوت است. بي‏دوام، سست، غير قابل اعتماد و ناپايدار در برابر طوفان حوادث.

تاريخ نيز نشان مي‏دهد که به راستي هيچ يک از اين امور نمي‏تواند تکيه‏گاه انسان گردد. ولي آنها که بر ايمان و توکل بر خدا تکيه مي‏کنند تکيه بر سد پولادين دارند.

ذکر اين نکته نيز در اينجا ضروري است: خانه‏ي عنکبوت و تارهاي او با اينکه ضرب‏المثل در سستي مي‏باشد خود از عجائب آفرينش است که دقت در آن انسان را به عظمت آفريدگار آشناتر مي‏کند.

تارهاي عنکبوت از مايع لزجي ساخته مي‏شود که در حفره‏هاي بسيار کوچکي همچون سر سوزن در زير شکم او قرار دارد، اين مايع داراي ترکيب خاصي است که هرگاه در مجاورت هوا قرار گيرد سخت و محکم مي‏شود.

عنکبوت آن را به وسيله‏ي چنگال مخصوصش از اين حفره‏ها بيرون کشيده و تارهاي خود را از آن مي‏سازد. مي‏گويند هر عنکبوت قادر است با همين مايع بسيار مختصر که در اختيار دارد در حدود پانصد متر از اين تارها بتند! بعضي نوشته‏اند که سستي اين تارها بر اثر نازکي فوق‏العاده است وگرنه از تار فولاديني که به ضخامت آن باشد محکمتر است!.

عجيب اينکه اين تارها گاهي هر کدام از چهار رشته تشکيل شده و هر رشته‏اي نيز خود از هزار رشته! تشکيل يافته که هر کدام از سوراخ بسيار کوچکي که در بدن او است بيرون مي‏آيد اکنون فکر کنيد هر يک از اين تارهاي فرعي چه اندازه ظريف و دقيق و باريک تهيه مي‏شود.

علاوه بر عجائبي که در مصالح ساختماني خانه‏ي عنکبوت به کار رفته، شکل ساختماني و مهندسي آن نيز جالب است، اگر به خانه‏هاي سالم عنکبوت دقت کنيم منظره جالبي همچون يک خورشيد با شعاعهايش بر روي پايه‏هاي مخصوصي از همين تارها مشاهده مي‏کنيم البته اين خانه براي عنکبوت خانه مناسب و ايده‏آلي است ولي در مجموع سست‏تر از آن تصور نمي‏شود، و اين چنين است معبودهائي که غير از خدا مي‏پرستند.

با توجه به اينکه عنکبوت تنها يکنوع نيست بلکه بعضي از دانشمندان مدعي هستند که تاکنون بيست هزار نوع عنکبوت شناخته شده است! و هر کدام ويژگيهائي دارند عظمت قدرت خدا در آفرينش اين موجود کوچک آشکارتر مي‏شود.

ضمناً تعبير به «اولياء» (جمع ولي) به جاي «اصنام» و بتها شايد براي اشاره به اين نکته است که نه فقط معبودهاي ساختگي که پيشوايان و رهبران غير الهي
نيز در همين حکمند.

جمله ‏ي لو کانوا يعلمون (اگر مي‏دانستند) که در آخر آيه آمده است مربوط به بتها و معبودهاي دروغين است، نه مربوط به سستي خانه‏ي عنکبوت، چرا که سستي آن را همه مي‏دانند، بنابراين مفهوم جمله چنين است اگر آنها از سستي معبودان و پايگاههائي که غير از خدا برگزيده‏اند با خبر بودند بخوبي مي‏دانستند که اينها در سستي همانند تار عنکبوتند.

منبع : تفسير نمونه ، اثر مرجع عالیقدر اسلام آیت الله مكارم شیرازى

دریافت فایل تصویری